Budowa geologiczna Polski

W budowie geologicznej Polski występują wszystkie struktury geologiczne Europy od prekambru (platforma prekambryjska) poprzez erę paleozoiczną (platforma paleozoiczna wraz ze strukturami kaledonidów i hercynidów) po kenozoik (fałdowanie alpejskie – Karpaty i zapadlisko przedkarpackie). W Polsce mamy trzy obszary zlodowaceń: południowopolskie, zwane inaczej krakowskim, środkowopolskie oraz północnopolskie, zwane bałtyckim. Formy terenu w Polsce, utworzone przez lądolód:
– moreny czołowe – wygląd wałów lub wzgórz, formy wytworzone z materiału skalnego nagromadzonego przed czołem lądolodu w czasie jego postoju, np. Wieżyca, Szeskie Wzgórza;
– moreny denne – formy utworzone z materiału skalnego wtopionego w lądolód i osadzonego po jego stopieniu, tworzą krajobraz równiny lekkofalistej, np. północne obszary pojezierzy: Pomorskiego, Mazurskiego i Wielkopolskiego;

– pola sandrowe – materiał osadzony przez wody wypływające z czoła lądolodu, np. sandr augustowski lub tucholski;
– pradoliny – szerokie doliny o płaskim dnie, w którym kiedyś utworzyły się i płynęły ogromne rzeki, np. pradolina warszawsko-berlińska czy wrocławsko-magdeburska;
– rynny polodowcowe – wydłużone formy, ulegające erozji, wytworzone przez wody płynące pod lodem lub w jego szczelinach, np. jeziora rynnowe o znacznej głębokości i wydłużonym kształcie, jak Gopło, Hańcza

– jeziora morenowe – są to zagłębienia moreny dennej, jeziora bardzo rozległe i dosyć płytkie, np. Śniardwy, Mamry;
– jeziora wytopiskowe – powstające na skutek wytopienia brył lodu, zagrzebanych w osadach polodowcowych, ich kształt jest owalny, a same jeziorka mają bardzo małą powierzchnię;
– kotły lodowcowe – zagłębienia powstające w takich miejscach, gdzie znajdowało się pole firnowe lodowca górskiego, np. Morskie Oko w Tatrach i Śnieżne Kotły w Karkonoszach;
– U-kształtne doliny górskich rzek (jęzory lodowcowe przemodelowały V-kształtne doliny górskich rzek, nadając im kształt litery U).
Marta Akuszewska

hastagi na stronie: